Politieke voorkeur, inhoud èn afzender spelen een rol in het vallen voor nepnieuws

Nepnieuws wordt een steeds groter probleem. Zeker in tijden van verkiezingen. Het was al bekend dat we nepnieuws sneller geloven wanneer de inhoud van het bericht overeenkomt met onze politieke voorkeur. Maar maakt het ook nog uit van wie het bericht afkomstig is? Bijvoorbeeld, nemen mensen nepnieuws over problemen rondom vluchtelingen bijvoorbeeld sneller aan wanneer het uit de mond (of pen) van Geert Wilders of Thierry Baudet komt, dan uit die van Jesse Klaver of Frans Timmermans?

De politieke kleur van de afzender van het bericht lijkt inderdaad een rol te spelen, blijkt uit een recente studie. Aan het onderzoek deden 164 Hogeschool studenten mee. Zij beantwoordden eerst een aantal vragen over hun politieke oriëntatie en kregen vervolgens door de onderzoekers bedachte nieuwsberichten te zien, zogenaamd afkomstig van de Facebookpagina van een bekende rechtse politicus, linkse politicus, of van twee onbekende politici. De inhoud van de berichten was ofwel pro-links, ofwel pro-rechts en een groot deel van de berichten bevatte nepnieuws.  De studenten werd gevraagd aan te geven of ze het eens waren met de inhoud van het bericht. 

Wat bleek? Linksgeoriënteerde studenten waren het duidelijk meer eens met nepnieuws als het een pro-linkse inhoud had dan wanneer het een pro-rechtse inhoud had, ongeacht de afzender. Maar de afzender speelde wel een rol in de mate waarin ze het eens waren met pro-rechts nepnieuws: Ze waren het daar meer mee eens wanneer dit van de linkse politicus afkomstig was dan wanneer het van de rechtse of neutrale politicus afkomstig was. 

Rechtsgeoriënteerde studenten leken het gemiddeld gezien ietsje meer eens met pro-rechts nepnieuws dan met pro-links nepnieuws, maar dit verschil was klein en trad niet op wanneer ze dachten dat pro-links nepnieuws afkomstig was van een rechtse politicus. Interessant was ook dat ze het nog sterker eens waren met pro-rechts nepnieuws wanneer dit afkomstig was van de linkse of onbekende politicus dan wanneer dit afkomstig was van de rechtse politicus. 

De resultaten van deze studie laten zien dat het belangrijk is om je ervan bewust te zijn dat niet alleen je eigen politieke voorkeur, maar ook de inhoud en de afzender van een bericht een rol kunnen spelen in het vallen voor nepnieuws.

Deze blogpost is geschreven door Tamara van Gog en Eva Janssen.

Janssen, E. M., & Van Gog, T. (2023). Disentangling the effects of message content and message sharer on students’ views of political misinformation, 29, 693–711. Journal of Experimental Psychology: Applied. https://doi.org/10.1037/xap0000495